Krótki przewodnik o publikacji wyników buhajów i samic dla odporności na dermatitis digitalis: gdzie znaleźć wyniki, jak je rozumieć i interpretować.
Wyniki OWH buhajów
Od dziś do rutynowej oceny wartości hodowlanej wchodzi nowa cecha dermatitis digitalis (DD). Jest to pierwsza z cech zdrowotności racic w Polsce, która otrzyma ocenę wartości hodowlanej. Ocena wartości użytkowej i ocena wartości hodowlanej w całości jest prowadzona przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka w ramach projektu „CGen korekcja”. Do projektu przyłączyli się hodowcy oraz korektorzy racic, którzy chcieli zaangażować się w gromadzenie danych o zdrowiu racic. Informacje te korektorzy rejestrowali w aplikacji „CGen korekcja” w trakcie wykonywania rutynowych korekcji. W ramach projektu zgromadzono blisko 300 tys. finalnych rekordów, pochodzących z 370 stad, które przyłączyły się w ciągu 7 lat trwania projektu. Ocena dla dermatitis digitalis jest prowadzona w oparciu o nową metodykę szacowania wartości hodowlanej – metodę jednostopniową. W ramach tej metody do oceny wartości hodowlanej włącza się jednocześnie informację fenotypową, rodowodową i genomową. Pozwala to na wykorzystanie pełnej dostępnej dla zwierzęcia informacji, co przekłada się na większą dokładność uzyskiwanych wyników poprzez wykorzystanie wszystkich powiązań rodowodowych i genomowych pomiędzy zwierzętami.
Oszacowano wartości hodowlane dla buhajów i samic. W pierwszej kolejności, jak w przypadku pozostałych cech i indeksów, opublikowane zostały wyniki dla buhajów. W związku z jednoczesnym wprowadzeniem nowej cechy do rutynowej oceny oraz zastosowaniem nowej metody szacowania wartości hodowlanej, postanowiono podnieść próg dokładności i opublikować jedynie wyniki o najwyższej wiarygodności. Na stronie Centrum Genetycznego i Instytutu Zootechniki PIB widoczne będą wyniki oceny wartości hodowlanej buhajów, dla których dokładność wynosi co najmniej 0,35. W związku z tym, mimo, iż w ocenie wartości hodowlanej uczestniczyło 51 775 buhajów, nie dla wszystkich udostępnione zostaną wyniki dla DD. W związku z powyższym, jeśli w karcie buhaja będzie brakować wyniku dla DD, oznacza to niespełnienie narzuconego kryterium dokładności. Kryterium dokładności w odniesieniu do oficjalnych wyników oceny zostanie utrzymane jedynie w ciągu dwóch pierwszych sezonów publikacji (kwiecień oraz sierpień). Jest to czas potrzebny na monitorowanie zmian wyników oceny wartości hodowlanej buhajów pomiędzy sezonami. Dodatkowo hodowcy będą mogli oswoić się z oceną dla nowej cechy w oparciu o wyniki o wysokiej wiarygodności przed wykorzystywaniem ich w pracy hodowlanej na szerszą skalę.
Dokładność oceny oznacza, na ile oszacowana wartość hodowlana jest skutecznym przybliżeniem wartości genów osobnika, które później może przekazać potomstwu, czyli jak wiarygodne są wyniki, które widzi hodowca w karcie. Im dokładność jest wyższa, tym zwierzę oceniono z wyższą wiarygodnością, a więc wyniki wartości hodowlanej są bardziej stabilne w czasie. Zwierzęta z niską dokładnością zwykle charakteryzują się znacznie większą zmiennością wyników pomiędzy sezonami oceny. Należy przypomnieć, z czego wynika dokładność oceny. W przypadku buhajów ocenionych na córkach, wynika ona z liczby córek i innych krewnych bocznych, u których zarejestrowana była cecha. W przypadku buhajów ocenionych tylko na podstawie genotypu, wynika z powiązań genetycznych buhaja z populacją referencyjną użytą do oceny genomowej. W przypadku dermatitis digitalis składa się ona z krów, u których zarejestrowano genotyp i fenotyp. Im wyższe jest spokrewnienie buhaja z populacją referencyjną, tym jego dokładność oceny jest wyższa. Im niższa jest ta relacja, tym oszacowana wartość hodowlana będzie mniej wiarygodna.
Publikując ocenę wartości hodowlanej buhajów z dokładnością co najmniej 0,35, chcemy w pierwszej kolejności wskazać te buhaje, u których ocena wartości hodowlanej dla dermatitis digitalis jest najbardziej wiarygodna. Kryteria dotyczące dokładności oceny są szczególnie ważne w przypadku cech o stosunkowo niskiej odziedziczalności oraz relatywnie małej populacji referencyjnej i ograniczonym dostępnie do puli fenotypów. W tym miejscu należy przypomnieć, że zdrowotność racic nie jest rejestrowana we wszystkich stadach objętych oceną wartości użytkowej.
W grudniu 2024 planowane jest pełne wdrożenie systemu oceny jednostopniowej dla wszystkich cech, które do tej pory były objęte oceną wartości hodowlanej. Wtedy zniesione zostanie kryterium dotyczące dokładności oceny DD i wszystkie oceniane zwierzęta niezależnie od poziomu dokładności zyskają informację o wartości hodowlanej dla DD. Kolejnym ważnym etapem na drodze do pełnego wykorzystania oceny dla DD będzie włączenie tej cechy do krajowych indeksów selekcyjnych, co umożliwi skuteczną selekcję w kierunku poprawy tej cechy.
Wyniki OWH samic
Od dziś publikujemy rutynowo wartości hodowlane samic dla odporności na dermatitis digitalis (DD). Jest to pierwsza cecha spośród cech zdrowotności racic objęta oceną wartości hodowlanej. 03.04.2024 opublikowane zostały wartości hodowlane dla buhajów. Dziś, 10.04.2024, udostępnimy po raz pierwszy wyniki DD dla samic. W krótkim przewodniku przedstawimy, gdzie znaleźć wyniki, jak je interpretować i w jaki sposób wykorzystać.
W związku z jednoczesnym wprowadzeniem nowej cechy do rutynowej oceny oraz zastosowaniem nowej metody szacowania wartości hodowlanej, postanowiono podnieść próg dokładności i opublikować jedynie wyniki o najwyższej wiarygodności. Na stronie Centrum Genetycznego i Instytutu Zootechniki PIB widoczne będą wyniki oceny wartości hodowlanej samic, dla których dokładność oceny wynosi co najmniej 0,15. W tym przypadku odwołaliśmy się do metodyki przyjętej w Indeksie Ekonomicznym i zastosowaliśmy próg dokładności przetestowany i już kilka lat wykorzystywany w tym indeksie. W ocenie wartości hodowlanej dla DD uczestniczyło 410 034 samic, jednak w rankingu widocznym na stronie internetowej nie dla wszystkich samic udostępnione zostaną wyniki w karcie zwierzęcia. W związku z powyższym, jeśli w karcie samicy będzie brakować wyniku dla DD, oznacza to, że:
- samica nie posiada genotypu lub nie posiada obserwacji własnych związanych ze zdrowotnością racic
- nie spełnia innych standardowych kryteriów publikacji oceny dla pozostałych cech
- samica nie spełnia kryterium publikacji oceny min. 0,15 dokładności.
Próg dokładności w odniesieniu do oficjalnych wyników oceny zostanie utrzymany w ciągu dwóch pierwszych sezonów publikacji (kwiecień oraz sierpień). Tak jak wspomniano w przypadku buhajów, w grudniu 2024 roku planowane jest wdrożenie całego systemu oceny jednostopniowej dla wszystkich cech. Wtedy kryterium dokładności zostanie zniesione, a wszystkie zwierzęta ocenione niezależnie od poziomu dokładności zyskają informację w karcie.
Gdzie znaleźć wyniki?
1. Karta samicy
Wyniki dla samic są prezentowane w karcie samicy. W menu z rozwijanymi belkami z wartościami hodowlanymi została dodana nowa: „Zdrowotność racic”. Po rozwinięciu tej belki wyświetli się nowa cecha „Dermatitis digitalis”:
- Ocena – typ oceny, w przypadku metody jednostopniowej to ssGEBV,
- WH – wartość hodowlana,
- Dokładność.
Jeśli belka ma kolor zielony, oznacza to, że zwierzę posiada wartość hodowlaną. Jeśli belka ma kolor żółty, samica nie posiada wartości dla DD.
2. Podsumowanie genotypowania
Dla wszystkich hodowców, którzy zgenotypowali swoje samice w Laboratorium Genetyki Bydła PFHBiPM, po zalogowaniu do podsumowania genotypowania dostępne będą wyniki wszystkich zgenotypowanych sztuk, niezależnie od osiągniętego poziomu dokładności oceny. W podsumowaniu genotypowania została dodana kolumna o nazwie „DD”. Ta kolumna wypełni się wartościami dla zwierząt, które otrzymały ocenę wartości hodowlanej. Te zwierzęta, które mają dokładność oceny niższą niż 0,15, otrzymają wynik nieoficjalny, który zostanie oznaczony przy pomocy znacznika „i” w czarnym kółku. W podsumowaniu genotypowania w tabeli z podstawowymi statystykami dla podindeksów został dodany nowy wiersz „DD (dermatitis digitalis)”, gdzie dla zgenotypowanych samic obliczana jest średnia wartość hodowlana, minimum i maksimum.
Przechodząc do kart samicy z podsumowania genotypowania, również w karcie widoczne będą wartości hodowlane dla DD samicy.
Jak interpretować wyniki?
Wartości hodowlane wyrażono jako odchylenia od średniej bazy genetycznej, a następnie przekształcono na zmienną o średniej 100 i odchyleniu standardowym 10, dzięki czemu łatwo ocenić, które zwierzęta mają ponadprzeciętną odporność na tę chorobę. Tak jak w przypadku innych cech ocenianych, wyższa wartość hodowlana to wyższy potencjał genetyczny dla odporności zwierzęcia na dermatitis digitalis. Wartość poniżej 100 oznacza, że zwierzę plasuje się poniżej średniej pod względem genetycznej odporności na DD. W tym miejscu należy wspomnieć o dokładności wartości hodowlanej. Im jest ona wyższa, tym ocena zwierzęcia bardziej stabilna w czasie. Im niższa, tym ocena mniej wiarygodna. Jak to interpretować?Jeśli mamy dwie samice o wartości hodowlanej równej 120 dla DD i dokładności 0,2 i 0,6, to w przypadku drugiej samicy możemy powiedzieć z większą pewnością, że wartość 120 odzwierciedla jej rzeczywistą wartość genów. Po takiej sztuce możemy oczekiwać mniejszej liczby zachorowań na DD, a przekazanie wyższej niż przeciętna odporność na dermatitis digitalis na potomstwo jest bardziej prawdopodobna niż w przypadku samicy o dokładności 0,2. Taka samica ma niższą wiarygodność wyniku, a więc przewidywania co do obserwowanego fenotypu tego zwierzęcia i jego potomstwa jest obarczone większym prawdopodobieństwem błędu.
W jaki sposób wykorzystać wyniki?
Wyniki mogą ułatwić codzienną pracę w stadzie. Jak powszechnie wiadomo, na fenotyp zwierzęcia wpływ mają czynniki genetyczne i czynniki środowiskowe. Znając genetyczną wartość zwierząt dotyczącą odporności na dermatitis digitalis, łatwiej zarządzać efektami środowiskowymi. Na pierwszym etapie publikowania oceny wartości hodowlanej dla odporności na DD hodowca może ocenić, które zwierzęta charakteryzują się zwiększoną podatnością na schorzenia racic. Jednocześnie uzyskuje też obraz ogólnego poziomu genetycznej odporności na to schorzenie w swoim stadzie. W przypadku niskich wartości hodowlanych dla tej cechy, należy wprowadzić intensywniejsze działania profilaktyczne, w tym większą dbałość o higienę posadzek, częstsze wykonywanie kąpieli racic, skuteczniejsze wychwytywanie wczesnych oznak kulawizny i podejmowanie działań interwencyjnych, a także przeciwdziałanie immunosupresji występującej w okresie okołoporodowym oraz w okresie stresu cieplnego. Kolejnym ważnym etapem na drodze do pełnego wykorzystania oceny dla DD będzie włączenie tej cechy do krajowych indeksów selekcyjnych. Umożliwi to skuteczną selekcję w kierunku poprawy tej cechy, a także uwzględnianie jej w ramach prowadzonych doborów.